Στον κόσμο της ραγδαίας τεχνολογικής προόδου, της αβεβαιότητας και των συνεχών αλλαγών, ένα ερώτημα επανέρχεται διαρκώς: τι κάνει έναν νέο άνθρωπο απασχολήσιμο; Οι λεγόμενες “τεχνικές δεξιότητες” (hard skills) έχουν παραδοσιακά πρωταγωνιστικό ρόλο, όμως τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια μετατόπιση. Οι οριζόντιες/μαλακές δεξιότητες (soft skills) δεν είναι πλέον απλώς “καλά να υπάρχουν” — είναι απαραίτητες.
Τι είναι τα Soft Skills και γιατί κερδίζουν έδαφος;
Τα soft skills είναι εκείνες οι διαπροσωπικές, κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες που επιτρέπουν σε ένα άτομο να συνεργάζεται, να επικοινωνεί, να λύνει προβλήματα, να παίρνει πρωτοβουλίες και να προσαρμόζεται. Δεν πρόκειται για “αφηρημένες” έννοιες: ομαδικότητα, ενσυναίσθηση, διαχείριση άγχους, υπευθυνότητα, δημιουργικότητα, ηγεσία, κριτική σκέψη — όλα αυτά είναι δεξιότητες που διαμορφώνουν την απόδοση ενός εργαζόμενου και επηρεάζουν άμεσα την αποτελεσματικότητα μιας ομάδας ή μιας επιχείρησης.
Η ανάγκη για αυτές ενισχύθηκε ιδιαίτερα μετά την πανδημία COVID-19, η οποία λειτουργεί πλέον ως ορόσημο στην εκπαιδευτική και επαγγελματική σκηνή. Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, η κρίση κατέδειξε ότι η τεχνική επάρκεια χωρίς κοινωνικές δεξιότητες είναι ελλιπής. Η προσαρμοστικότητα, η ανθεκτικότητα, η ψηφιακή ευελιξία και η ικανότητα συνεργασίας εξ αποστάσεως μπήκαν για τα καλά στο κάδρο.
Πώς εξελίσσονται με τα χρόνια και τις αλλαγές;
Η ανάγκη για soft skills δεν είναι στατική. Εξελίσσεται, ακολουθώντας τις τεκτονικές αλλαγές στον τρόπο που ζούμε, εργαζόμαστε και κοινωνικοποιούμαστε. Οι εργοδότες πλέον δεν ψάχνουν μόνο “γνώσεις”, αλλά ικανότητα για συνεχή μάθηση, επίλυση σύνθετων προβλημάτων και επαγγελματική ωριμότητα σε αβέβαιες συνθήκες.
Σε αυτό το πλαίσιο, η διεπιστημονικότητα (σύμφωνα με τον Ταουσάνη) γίνεται κρίσιμο ζητούμενο: η ικανότητα να “δένεις” δεξιότητες από διαφορετικούς τομείς — π.χ. ένας μηχανικός που κατανοεί κοινωνικές επιπτώσεις ή ένας οικονομολόγος με βασικές γνώσεις ψυχολογίας.
Η θέση της Ελλάδας: μια εικόνα αντίθεσης
Στην Ελλάδα, όπως αναφέρεται στη μελέτη του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, παρατηρείται απόκλιση από τα διεθνή πρότυπα: ενώ η ΕΕ επενδύει σε ενίσχυση των οριζόντιων δεξιοτήτων, η ελληνική πραγματικότητα δείχνει καθυστέρηση τόσο στην ενσωμάτωσή τους στα εκπαιδευτικά προγράμματα όσο και στην αξιολόγησή τους στην αγορά εργασίας.
Αυτό σχετίζεται και με τον τρόπο που διαμορφώνονται τα “θέλω” των εργοδοτών: πολλοί αναγνωρίζουν την αξία των soft skills, όμως λίγοι τα ζητούν συστηματικά ή τα καλλιεργούν εσωτερικά. Παράλληλα, η εκπαίδευση — ιδιαίτερα στις πρώτες βαθμίδες — δεν δίνει σταθερό χώρο στην ανάπτυξή τους, παρά τις καλές πρακτικές που υπάρχουν σε επιμέρους προγράμματα ή σε καινοτόμες πρωτοβουλίες.
Πού/Πώς καλλιεργούνται τα soft skills;
Η καλλιέργεια των soft skills δεν ανήκει σε έναν μόνο φορέα. Είναι κοινή ευθύνη και διαρκής διαδικασία. Ας δούμε πού και πώς αναπτύσσονται:
Οικογένεια & Κοινωνικό Περιβάλλον
- Οι πρώτες κοινωνικές εμπειρίες διαμορφώνουν τη συναισθηματική νοημοσύνη και τη διαχείριση συγκρούσεων.
- Η γλώσσα και η επικοινωνία μέσα στο σπίτι είναι θεμέλιο για μελλοντική επαγγελματική συμπεριφορά.
Παιχνίδι & Μη Τυπική Μάθηση
- Το παιχνίδι, όπως τονίζεται στην έρευνα για τις δεξιότητες του 21ου αιώνα, ενισχύει την ομαδικότητα, την αυτενέργεια και τη δημιουργικότητα.
- Εκπαιδευτικά και θεατρικά παιχνίδια, δραστηριότητες ρόλων, προσομοιώσεις, είναι ισχυρά εργαλεία.
Εκπαίδευση
- Η τυπική εκπαίδευση οφείλει να ενσωματώσει συνειδητά την ανάπτυξη των soft skills στα προγράμματα σπουδών.
- Πρωτοβουλίες όπως τα “Εργαστήρια Δεξιοτήτων”, η δημιουργική γραφή ή ο σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός μπορούν να λειτουργήσουν ως «γέφυρες».
Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας
- Ο σχεδιασμός σταδιοδρομίας σήμερα δεν αφορά μόνο τις σπουδές ή το βιογραφικό, αλλά και την ενίσχυση του εσωτερικού αποθέματος των νέων σε αυτογνωσία, λήψη αποφάσεων, διαχείριση αβεβαιότητας.
Επόμενο βήμα: Από τη θεωρία στην πράξη
Η μετάβαση προς μια κοινωνία όπου τα soft skills αναγνωρίζονται και καλλιεργούνται απαιτεί συστηματική δουλειά, συνεργασία και αλλαγή αντίληψης. Πρέπει να δούμε τα soft skills όχι ως “συμπληρωματικά”, αλλά ως αναγκαίο συστατικό για μια αγορά εργασίας που βασίζεται στην ευελιξία, τη δημιουργικότητα και τη διαρκή μάθηση.
Αν θέλουμε νέους έτοιμους για το μέλλον, ας ξεκινήσουμε από σήμερα. Οι δεξιότητες που δεν φαίνονται στο πτυχίο, είναι αυτές που τελικά κάνουν τη διαφορά.
Ενίσχυσε τις δικές σου δεξιότητες – Ξεκίνα σήμερα
Αναρωτιέσαι ποια είναι τα δικά σου δυνατά soft skills; Πού βρίσκεσαι σε σχέση με τις απαιτήσεις της αγοράς; Επικοινώνησε με τις συμβούλους του οργανισμού μας για μια προσωποποιημένη αποτύπωση δεξιοτήτων και σχεδιασμό επόμενων βημάτων. Επίσης, μπορείς να δηλώσεις συμμετοχή στα εργαστήριά μας για ανάπτυξη ήπιων δεξιοτήτων, σχεδιασμένα για νέους που θέλουν να ξεχωρίσουν. Το μέλλον ξεκινά με αυτογνωσία και πράξη — κάνε το πρώτο βήμα μαζί μας.
👉[Επικοινωνία / Φόρμα Συμμετοχής]
Βιβλιογραφία
- Δρακάκη, Ε., & Καραμάνης, Κ. (2023). Διεθνείς εξελίξεις στα επαγγέλματα και στις δεξιότητες και η θέση της Ελλάδας. ΙΝΕ ΓΣΕΕ.
- ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ. (2022). Η εμπειρία της πανδημίας της νόσου COVID-19 στην εκπαίδευση και κατάρτιση ενηλίκων: διαστάσεις, συνέπειες, προοπτικές. Αθήνα.
- Ταουσάνης, Χ., «Σχολές, Σπουδές & Πανελλαδικές». 2020. Θεσσαλονίκη: Πατάκης
- ILO. (2018). Πολιτικές και συστήματα δεξιοτήτων για ένα μελλοντικό εργατικό δυναμικό. Παγκόσμια Επιτροπή για το Μέλλον της Εργασίας. http://www.ilo.org/global/topics/future-of-work/WCMS_618170/lang–en/index.htm
